2023 yılında yüksek faizler, küresel sorunlar, borç sorunları ve ekonomilerdeki yavaşlama eğilimi iflasları artırdı. ABD ve Avrupa başta olmak üzere dünyanın pek çok yerinde bankacılıktan perakendeye büyük şirketler iflas etti.
İflasların büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli işletmeler oluştursa da eğilim yavaş yavaş büyük firmalara da yayılmaya başladı.
Silikon Vadisi Bankası ve FTX gibi en büyük çöküşlerden bazıları ABD’de yaşansa da, Avrupa da kendi payına düşen şirketlerin kapılarını kapatmasına tanık oldu.
Mahkeme verilerine göre, ABD’deki şirket iflaslarının sayısı eylül ayına kadar olan 12 aylık dönemde bir önceki yıla göre yüzde 30 arttı.
Eurostat’a göre, AB genelinde kurumsal iflaslar eylül ayına kadarki dokuz aylık dönemde yıllık yüzde 13 artarak son sekiz yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
AB’nin en büyük ekonomisi olan Almanya’da da iflaslar Ocak-Eylül döneminde bir önceki yıla kıyasla yüzde 25 arttı. Ulusal istatistik ofislerine göre, Fransa, Hollanda ve Japonya’da da iflaslar ekimde ayında bir önceki yıla göre yüzde 30’dan fazla arttı.
OECD de Danimarka, İsveç ve Finlandiya da dahil olmak üzere bazı ülkelerde kurumsal iflas oranlarının 2008-09 küresel mali krizi sırasındaki seviyeleri aştığını kaydetti.
Diğer taraftan Çin’in en büyük gayrimenkul şirketleri de borç krizi içerisinde sürüklendi. Country Garden ve Evergrande birçok kez temerrüde düştü ve iflas korkusunun Asya’ya yayılmasına sebep oldu.
EMEK YOĞUN ŞİRKETLER ETKİLENİYOR
Allianz Research’ün iflas araştırması baş analisti Maxime Lemerle, “Dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde kurumsal iflaslarda artış gözlemliyoruz” dedi.
Allianz, krizden en çok emek yoğun konaklama, ulaşım ve perakende sektörlerinin etkilendiği konusunda uyardı. Emlak ve inşaat gibi faiz artışlarına daha duyarlı sektörlerin de baskı altında kalmasının beklendiği belirtildi.
BANKA İFLASLARI
ABD’de yüksek faiz oranları bazı bankaları iflasa sürükledi. Riskli krediler nedeniyle ortaya çıkan ciddi zararlar sonucunda ABD’de mart ayında önemli bazı bankalar iflas noktasına geldi.
Toplam 209 milyar dolarlık varlıkla ABD’nin 16. büyük bankası konumundaki Silikon Vadisi Bankasının (SVB) 10 Mart’taki iflası bütün dikkatleri üzerine topladı.
Özellikle teknoloji sektörüne odaklanmış ve genellikle girişimcilere kredi veren banka, artan faiz oranları ve teknoloji sektöründeki yavaşlama nedeniyle iflas etti. SVB iflasını, Signature Bank ile First Republic Bank’ın yaşadığı krizler takip etti.
Aynı dönemde, Avrupa kıtasında da İsviçre’nin en büyük ikinci bankası konumundaki Credit Suisse’in borç krizine girmesi ve satılması küresel bir bankacılık krizine ilişkin korkuların daha da artmasına neden oldu.
İFLAS EDEN ABD’Lİ DEV ŞİRKETLER
ABD ekonomisinin dev şirketlerinden iflas edenlerden bazıları ise şöyle oldu:
Bir zamanlar ABD’nin en büyük start-up’ı olan ve ortak çalışma alanı ile ofis hizmeti sunan WeWork, kasım ayında iflas başvurusunda bulundu. WeWork, pandemi sonrası daha fazla insanın evden çalışmasıyla ana faaliyet alanının sarsılmasının ardından borcunu geri ödemekte zorlandığını söylemişti.
Eczaneler için uzun bir sorunlar zincirinin ardından ABD’li eczane zinciri Rite Aid de ekim ayında iflas başvurusunda bulundu. Rite Aid; Amazon, Walmart, Target ve Costco ile rekabet etmekte zorlanıyordu.
ABD’de yaygın olarak bulunan yatak odası, banyo ve mutfak eşyaları satan mağaza zinciri Bed Bath & Beyond da son yılların en büyük perakende iflaslarından birini yaşadı. Şirket nisanda 360 mağazasının faaliyetine son verdi.
2023’te iflas eden bir diğer ev eşyası mağazası ise aşırı ağır borcu nedeniyle şubat ayında iflas başvurusunda bulunan Tuesday Morning oldu.
Parti eşyaları satan mağazacılık zinciri Party City de Ocak 2023’te iflas başvurusunda bulundu. Düzenleyici kurum, borç sahipleriyle 1,7 milyar dolarlık borç yükünün azaltılması konusunda anlaşmaya varıldığı belirtildi. Ancak ABD’li bir yargıcın perakendecinin yeniden yapılanma planlarını imzalamasının ardından iflastan kurtuldu.
Tele sağlık hizmeti veren SmileDirectClub, iflas başvurusunda bulunduktan üç aydan kısa bir süre sonra aralık ayında kapandı.
Elektrikli araç üreticisi Lordstown Motors ise haziran ayında iflas koruması için başvuruda bulundu.
AVRUPALI DEV ŞİRKETLERİN İFLASI
İflas eden bazı Avrupalı büyük şirketler şöyle oldu:
İngiliz perakende devi Wilko, şubat ayında 400 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı ve ağustosta iflas etti. İflas 12 bin kişiyi ve 400 mağazayı da beraberinde götürdü.
Belçikalı fırın-restoran zinciri Le Pain Quotidien, Temmuz 2023’te Birleşik Krallık’taki bölümünün iflas ettiğini duyurdu. O zamandan beri zincir, Birleşik Krallık’taki şubelerinin neredeyse tamamını kapattı.
Avrupalı kırtasiye zinciri Paperchase de, hızlı mülkiyet değişiklikleri nedeniyle zorlu birkaç yılın ardından şubat ayında yaklaşık 1000 kişiyi işten çıkardı. Marka, ürünlerinin çoğunu hâlâ stoklamaya devam eden Tesco tarafından kısa süre içinde devralındı ancak Paperchase’in çok sayıda mağazası yine de kapanmak zorunda kaldı.
Dünyanın en büyük ikinci el İngilizce kitap koleksiyonu olarak kabul ettiği çevrimiçi kitap satıcısı Book Depository de Nisan 2023’te kapılarını kapattı.
İngiliz lüks mücevher perakendecisi Vashi, tasfiye bildiriminin ardından Nisan ayında iflasını duyurdu.
TÜRKİYE’DE KAPANAN ŞİRKET SAYISI ARTTI
Türkiye’de ise TOBB verilerine göre, 2023 Kasım’da 2 bin 417 şirket daha kapandı ve böylece yılın ilk 11 ayında toplam 19 bin 931 şirket kapanmış oldu.
2023’ün ilk 11 ayında, 2022’in ilk 11 ayına göre kapanan şirket sayısında yüzde 7,2, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 44,7 artış oldu.
News
